Joseba Azcárraga é un histórico do nacionalismo vasco. Militante do PNV na clandestinidade participou,xunto co Lendakari Carlos Garaikoetxea, na escisión que deu lugar a Eusko Alkartasuna, partido do que foi Secretario Xeral. Na actualidade, xubilado da política activa, participa da rede SARE que loita porque se respecten os dereitos humanos das persoas presas. Nós tivemos a oportunidade de conversar con el e gozamos enormemente da charla cun home lúcido de ríxidos principios morais, e que é unha persoa das que permite conservar aceso o facho da esperanza na práctica política como unha actividade nobre que só procura o ben común.
“Penso que a moitas vítimas de ETA a utilización política que fai a dereita do seu sufrimento dálles noxo e prodúcelles dor”
A túa militancia política comeza no PNV, na clandestinidade?.
Si. Eu nacín en 1950 e entro a formar parte das mocidades nacionais do PNV con case 18 anos, a finais dos 60.
Que recordos tes de militar na clandestinidade?
Pois faciamos pintadas, colocabamos Ikurriñas e repartiamos propaganda. Cheguei a estar detido por isto e preso durante pouco tempo en épocas determinadas, tamén por axudar a escapar ou esconder a etarras fuxidos da policía.
Esta foi unha etapa política moi complexa onde os partidos nacionalistas foran desmantelados polo franquismo. Había xente no exilio, xente encarcerada e os máis novos tivémonos que facer cargo da estrutura do PNV. A xente exiliada quería seguir mantendo o control do partido desde fóra e isto deu pé a moitas confrontacións e divisións. Naquela época había moita menos merda na vida política e moitos menos navalladas internas. 50 anos despois, case podo pensar que se facía mellor política na época de Franco que agora. Había ilusión por entender a política, solidariedade e ganas de cambiar as cousas, isto facía que as nosas diferenzas fosen mínimas. A política de agora, de sácate ti para que quede eu, a min esgótame, cánsame e asquéame.
Como foi a escisión do PNV coa que nace Eusko Alkartasuna da que chegas a ser secretario xeral?
Isto prodúcese pola forma de entender a estrutura do país. Carlos Garaikoetxea, Lehendakari do momento, e moita outra xente, entendiamos que un país tan pequeno como o noso non podía ser estruturado cunha chea de reinos onde non soamente estaba o Goberno Vasco, senón tamén deputacións provinciais, concellos, etc., igual que tedes en Galicia. Non había coordinación e isto era dificilmente gobernable. As deputacións forais son as que recadan os impostos no noso país e dan a súa parte ao Goberno para que faga os investimentos. Pasaba que, as deputacións forais daban diñeiro a eito, relativo á industria e pasando por encima do Goberno. De aquí xorde o que se chamou “Lei de territorios históricos”.Esta lei foi a faísca que fixo saltar unha confrontación importante no PNV e que deu como resultado a escisión de Eusko Alkartasuna. Durante 30 Eusko Alkartasuna cumpriu un papel moi importante no noso país e na defensa do poder do goberno e, fundamentalmente, dos concellos. Eliminando o órgano intermedio das deputacións, que son como moscas cojoneras que, o que fan é molestar moito.
Chegaches a ser deputado polas 3 provincias vascas, non?
Si, primeiro fun deputado por Álava, que é o meu territorio, do ano 78 ata o ano 82. No ano 81, o Goberno Vasco de Garaikoetxea, propúxome levar adiante un proceso de negociación coa ETA política-militar, montar unha asemblea e buscar a saída do cárcere de toda esta xente cunha negociación co Goberno español. No 82 fun ao Senado por Vizcaya para ter tempo e dedicarllo a este proceso de negociación.
Saída do cárcere e achegamento, o que veu a chamarse Liña Azkarraga?
Si, denominouse así porque fun o coordinador deste proceso.
Conseguimos que máis de 200 persoas que estaban entre Francia e Latinoamérica puidesen volver coa seguridade de que non ían ser detidos nin procesados.
Que credibilidade pode ter para ti a Audiencia Nacional ?
Parte moi importante dos xuíces e fiscais da Audiencia Nacional teñen unha ideoloxía moi marcada . O que non poden facer é aplicar as súas ideoloxías políticas ás súas decisións xudiciais. Isto é o denunciable. A Audiencia Nacional é un órgano político cun afán de desquite terrible.
A día de hoxe, en España, hai presos políticos?
Diría que hai presos en condicións políticas. Os presos condenados pola súa pertenza ou colaboración con ETA, non son presos sociais ao uso, entraron ao cárcere por pertencer a unha organización determinada con conviccións políticas. Podemos dicir que son presos de conviccións políticas.
Non só de ETA tamén hai dúas persoas do PCR presas:Arango e Arenas. Arenas está a quedarse cego, mentres Zaplana que foi excarcerado porque supostamente se estaba morrendo fai seis anos aínda segue na súa casa.
Zaplana e tantos outros personaxes da farándula política deste país. O PP son unha presunta banda criminal e que supostamente delinquen e non pasa absolutamente nada. O PSOE tampouco fai nada porque, hoxe por ti e mañá por min. Hai un desapego á vida e á actividade política das novas xeracións porque non saben a que partido ir e, un desapego total e absoluto do voto polo mesmo motivo. Cando pasa isto, quen gañan son os malos.
No teu periplo político no Congreso dos Deputados, fuches famoso por ser duro cos GAL e co terrorismo de Estado.
Cando xorden os GAL eramos dous deputados os que levantabamos a voz os mércores nos debates do Parlamento en Madrid, Antonio Romero, do PC, e eu. Estabamos ante un caso do máis terrible e condenable que pode facer un goberno. Un goberno non pode utilizar as súas estruturas de goberno e os propios fondos reservados para matar, o que se transmite con isto é que ante o terrorismo vale todo e que hai un terrorismo bo que vale, e un terrorismo malo que hai que perseguir.
Falar hoxe de Estado democrático e de dereito é un erro, non existe.
Crees que Juan Carlos, o rei fuxido, o emérito, era consciente de que estaban a existir os GAL?
Si, si que o creo. De feito supostamente el recoñeceuno nunha reunión das que se facían antes co Xefe do Estado, de media hora, cos portavoces dos partidos con representación parlamentaria.
Fálame da rede SARE.
Son un home con moitos defectos, pero tamén con algunha virtude, e por isto non necesito vivir da política, sempre vivín da miña profesión no Grupo Mondragón. Cando me metín na política, tiña o meu posto de traballo para poder volver ao terminar. Marcheime cando non estaba de acordo con moitas decisións que se tomaban no meu partido, non podía defendelas.
Deixei a política definitivamente no 2009. Despois traballei 3 anos máis e xa me xubilei. Nesta etapa, bos amigos que estiveron comigo na clandestinidade propuxéronme traballar no ámbito dunha rede cidadá composta por xentes plurais, progresistas e demócratas. Neste proxecto impliqueime e levo 8 anos como portavoz na mesa de SARE que é a que traballa de defensa dos dereitos que asisten aos presos e presas vascos. Que se cumpra coa lexislación penal ordinaria como a de calquera outro preso ou presa.
Hai xente que segue utilizando a de ETA para seguir dicindo que os presos non teñen dereito a nada.
Para isto traballamos e facemos moitas mobilizacións pero, é a do mes de xaneiro a que adoita mover a máis de 100.000 persoas. Somos unha rede moi plural, na que moita xente que non está de acordo co que foi ETA, pero tampouco está de acordo con que aos seus presos se lles anulen os seus dereitos.
Que sentes ante o feito de que persoas que durante o franquismo practicaron a tortura non tiveran ningún tipo de consecuencia penal?.
Sinto pura vergoña.
Eu coñecín a “Billy el niño” cando desapareceu o Nani. Este era un preso social e eu fun quen propuxo no parlamento español a creación da comisión de investigación. Este personaxe chamoume un día por teléfono ao Congreso dos Deputados para ameazarme dicíndome que o deixase en paz, ou igual pasaba algo. A este paxaro condecorárono ata o Goberno socialista, con medallas remuneradas, e foi enterrado con elas. Ninguén foi capaz de sacarllas. Eu mesmo fun torturado por esta xente cando estiven detido.
Os poucos torturadores que foron xulgados e condenados, despois disto, os Gobernos de quenda, tanto do PP como do PSOE, indultábanos, quedaban libres e cos seus postos de traballo. A tortura física saíulle moi barata ao Estado español.
De aquí vén a Lei de Segredos de Estado non, para que non se saiban estas cousas.
Esta lei só serve para protexer as merdas e as chapuzas do Estado. O 23 F, o caso GAL, as torturas a presos… Non se vai a saber nunca, a verdade. Os cidadáns e cidadás españois teñen dereito a saber o que fixeron os seus gobernos no presente e no pasado. Unha lei de segredos oficiais non pode ser eterna e non pode servir para tapar os abusos que cometeu o Estado.
A dereita segue necesitando a ETA?
A dereita non necesita que ETA siga matando, se non que necesita seguir falando de ETA.
Por exemplo, cando din que Bildu son terroristas que están metidos no parlamento español. Outros partidos pasáronse media vida esixíndolle á Esquerda Abertzale que deixe a violencia e actúen na política, pois xa están a actuar na política. O problema é cando os seus votos son favorables para que non saian adiante políticas do Partido Popular, entón iso é ETA. Eu creo que, ata a moitas vítimas de ETA, esta utilización do seu nome dálles noxo e é doloroso.
Este mes de outubro vés a Galicia a presentar, xunto a María de Olmo, o libro “Joseba Azkarraga e a liberdade e os dereitos humanos como obxectivo”.
Este libro escríbeo María do Olmo, que é a directora do Arquivo Histórico de Alacante. Aínda que a min non me gustaba moito a idea de que se escribise un libro sobre min, pois xa estou apartado da política, comprometinme a revisalo con ela, por se podía haber algún erro de datas e nomes. María é unha persoa moi lista e terminoume implicando no proxecto que iremos a presentar a Galicia no mes de Outubro.