Manuel Alfonso Estévez
A miña aldea, era como un manto de aló, nos meus anos xuvenís, e a estou vendo mentalmente, dende a fiestra do eido de Cambra, no rueiro do Casco, na miña terra natal de Fornelos da Ribeira.
Daquela só o canto dos paxaros na horta rachaban o silencio. O sol quentaba naquela mañá de San Xoán, e os veciños desfrutaban do agradable que se estaba, mentres uns se encontraban inmersos no día do Santo Patrón San Xoán ; outros estaban preparando o almorzo, e os demais estirando as pernas debaixo da Carballeira das Fraguiñas.
Bastaba pechar os ollos, e deixar que a intensidade dos raios do sol, simulen o meu viaxe mental, porque pasaron anos e anos, para liberar os caprichosos anos pasados, que resurxen, engalanados con aquel manto que cubría os camiños, os eidos, as hoxe chamadas pistas, un elixir dos meus anos de meniño, que me devolve a imaxe que tiña, logo de tantos anos.
Así repetín a idea de cando fun nado, pero esquecinme de moitas cousas mais; pero me lembro dos rueiros e sendeiros, da falta de servizos que hoxe en día fan falta,para o rico berce de Fornelos da Ribeira.
Antes ollaba para atrás reflexionando como era Fornelos da Ribeira, de meniño, coas nenas e nenos correndo, familias vivindo do traballo do campo, pero o crecemento se detivo e chegou a hora de ir perdendo veciños, xa moito antes, coa emigración chamando a porta dos eidos, incluíndo familiares meus,sobresaíndo José María Cambra y Ribas, en El Azul (Argentina) e Rogelio Estévez Cambra,en Bahía Blanca, que metendo a súas imaxes xuvenís, se levaron as lembranzas mar adentro, rumbo a Arxentina, e logo outros emprendendo o camiño a Centro Europa. Outros quedamos mais cerca, en Vigo, buscando a prosperidade, por ser Vigo, un lugar idóneo para vivir; pero rabechando por ir a Fornelos, so mente perturbado polos ladridos dos cans. Fornelos da Ribeira, era entón, unha aldea con moito encanto. Me gustaba camiñar, recibir novos veciños, que entraban na vida da parroquia, e recuperar e mellorar a imaxe de antes, na que so o canto dos paxaros e os ladridos dos cans se atrevían a desafiar a paz e o silencio.
Eu que de meniño, me deixaba crecer co sol do verán, nesta parroquia de pedra e auga, esperaba con emoción novos veciños: Que veñan e oxalá sexa boa xente, me dicía.
Aquí queda, na miña memoria con 92 anos, a división social clara, entre os que choupaban na lama, e os dos zocos, e da boroa sen compango, e os señoritos nugalláns e fachendosos.(diferencia de estilos do mundo rural que alongaban unha pretendida arquetipicidade). Hoxe, ingresado na confraría especial dos homes libres, observo a realidade da vida, pero non vou fuxir da loita. 92 anos enriba, e moitos se regresar a Fornelos; non vou a disfrazar a realidade. Non podo – como a estrela, furar o nubeiro – que acaba por racharse. Non obstante, me lembro das festas e romarías, de pasalo ben, reunidos veciños e amigos, baixo a carpa, na Carballeira das Fraguiñas, en compaña da música, comer e beber o día da Carne o caldeiro, rir e contar cousas, sen mais. E defendo estes tipos de verbenas e festas populares, e síntome solidario coas iniciativas que teñen un enorme corazón para seguir e defender o noso patrimonio tradicional de vivir, do que somos, contra vento e marea, sen mais lerias. Tamén me lembro daquel ano de 1.942 saíndo da igrexa, ían diante de min, un home coa cruz, outro co pendón, a Nosa Señora das Dores, o cura, vellas rezando, e uns rapaces detrás dos foguetes. Tocaba a gaita Verderol, o mesmo de sempre. Diante, un home dáballe o chisqueiro para acender os foguetes e os rapaces detrás das canelas, para facer cometas, mentres o sancristán repenicaba as campás… Eu rabear, rabeaba por ir tamén a polos foguetes, mentres a madriña me contaba a historia dun neno que perdera a man por coller un deles sen estelar. A madriña (q.e.p.d.) arreconchegábase contra si: “Reza Manolito, e mira para a Nosa Señora das Dores”. Eu era o único que ía o paso da xente maior, pois quería chegarme a ser home antes de tempo. E, a verdade era que tiña moitas ganas de medrar, pero tiveron que pasar moitos anos. A Nosa Señora das Dores, a rodeaban sobor das andas por riba da cabeza da xente. A Virxe e o “protestante” que estaba enterrado o pe do cemiterio, no Coto de Sá, dixera algún día: Sería mellor dar os cartos os pobres da parroquia ou mercar libros para as escolas, pero ninguén lle daba creto, como si fora o mesmo demo. Naquel ano do 1.942 se daba unha volta enteira polo adro, e se saía polo cancelo para As Fraguiñas. O gaiteiro Verderol, teimaba coa súa gaita, o sancristán repenicando as campás, eu liscando da procesión, e o home dos foguetes póndolle lume, cando estalando o primeiro, mirei de esguello para riba, e logo despois votei a correr, e sen sabelo fun a dar novamente o cemiterio e a tumba do “protestante” esquecéndome xa dos foguetes, e o baixar atópome co dono dun can de palleiro: – ¿Que fas aquí coa faciana de fariseo?
– (Pensei na miña madriña).
– ¿Viñas a por os pexegos?
– Non que é pecado roubalos.
– ¿Ti, quen es?
– Son o sobriño de Cambra.
– Boa xente, moi apegados a curas e santos.
Escoito o ladrar do can e dóeme o corpo enteiro. Non chorei, pero
sentinme coma si me doese algo que non me doe. ¿Non será a alma?
Coincidindo estas miñas Lembranzas da aldea de Fornelos, coas Festas do Nadal, que saen do silencio dos nosos veciños, e quentan con tenrura os corazóns, achégome a A NOVA PENEIRA,¡A nosa! Con un bo nadal para todos, que nos devolva as ilusións da infancia, os praceres da xuventude e a tranquilidade que tanto se necesita: Bo Nadal!
