Vigo, a cidade máis grande de Galicia, enfróntase a unha crise de vivenda que, lonxe de atopar solucións, se agudiza co paso do tempo. Mentres os prezos de alugueiro e compra se disparan, as respostas das autoridades locais e autonómicas mostráronse insuficientes e, en moitos casos, meramente simbólicas. O presidente da Xunta de Galicia, Alfonso Rueda, e o alcalde de Vigo, Abel Caballero, prometeron repetidamente abordar o problema, pero os cidadáns seguen esperando medidas concretas que melloren o acceso á vivenda. Esta situación non só reflicte unha falta de planificación e execución de políticas públicas, senón tamén unha desconexión entre os líderes políticos e as necesidades da cidadanía viguesa.
Un dos aspectos máis alarmantes da crise de vivenda en Vigo é o constante aumento dos prezos tanto no mercado de compra como no de alugueiro. Segundo datos do portal inmobiliario Idealista, o prezo medio do alugueiro en Vigo aumentou un 28% no últimos cinco anos, situándose en 2023 nunha media de 9,6 euros por metro cadrado. Isto significa que, por un piso de 80 metros cadrados, unha familia viguesa debe desembolsar máis de 750 euros ao mes, unha cifra difícilmente asumible para moitos cidadáns.
O problema non se limita ao alugueiro. O mercado de compra tamén experimentou un incremento significativo nos prezos. O prezo da vivenda en Vigo aumentou un 20% no mesmo período, alcanzando os 1.850 euros por metro cadrado, segundo un informe de Tinsa, unha das principais taxadoras do país. Este aumento provocou que a compra dunha vivenda sexa un soño cada vez máis afastado para os mozos e as familias proletarias.
Esta situación contrasta coa evolución dos salarios, que non creceron ao mesmo ritmo. Segundo datos do INE, o salario medio en Galicia aumentou apenas un 5% no últimos cinco anos, o que sitúa a Galiza entre as que rexistran un menor crecemento salarial no estado español. Isto xerou unha brecha cada vez maior entre os ingresos dos cidadáns e o custo da vivenda, obrigando a moitas familias para destinar unha parte desproporcionada do seu salario ao pago da renda ou a hipoteca.
O impacto na poboación nova.
Os mozos son un dos colectivos máis afectados pola crise de vivenda en Vigo. A falta de emprego estable e ben remunerado, sumada aos altos prezos do alugueiro e a compra de vivendas, provocou que moitos mozos se miren obrigados a permanecer no fogar familiar máis aló dos 30 anos, sen poder emanciparse. Segundo o Consello da Mocidade, Galicia ten unha das taxas de emancipación xuvenil máis baixas do país, con apenas un 18% de mozos menores de 30 anos vivindo de forma independente.
Esta situación non só afecta o desenvolvemento persoal e profesional dos mozos, senón que tamén ten repercusións a longo prazo para a economía. A falta de acceso a unha vivenda alcanzable está a provocar un éxodo da mocidade ao estranxeiro, en busca de mellores oportunidades laborais e de vida. Este fenómeno, coñecido como “fuga de cerebros”, supón unha perda significativa de talento para Vigo e para Galicia no seu conxunto, e está a contribuír ao envellecemento da poboación, un dos principais desafíos demográficos que enfronta o país.
A especulación inmobiliaria: un factor determinante
A especulación inmobiliaria é outro dos grandes factores que exacerbou a crise de vivenda en Vigo. Nos últimos anos, a cidade atraeu a atención de grandes investidores e fondos inmobiliarios, que viron no mercado da vivenda unha oportunidade para obter altos rendementos. Esta tendencia levou a un aumento na compra de vivendas para a súa posterior venda ou alugueiro a prezos elevados, o que contribuíu á escalada de prezos na cidade.
O impacto da especulación é particularmente visible no centro de Vigo e en barrios históricos como O Calvario, Bouzas e Teis. Nestas zonas, a demanda de vivendas por parte de investidores provocou a expulsión dos residentes de toda a vida, que non poden competir cos altos prezos. Moitas destas vivendas son adquiridas por fondos de investimento que, en lugar de destinalas ao alugueiro residencial, mantéñenas baleiras á espera dunha maior revalorización ou as destinan ao alugueiro turístico, un fenómeno que tamén tivo un impacto negativo no acceso á vivenda.
O resultado é un parque inmobiliario cada vez máis inasequible para os cidadáns e unha oferta de vivenda dispoñible que non se axusta ás necesidades da poboación local. Segundo un informe da consultora Colliers International, en Vigo existen máis de 4.000 vivendas baleiras, moitas delas en mans de investidores que as reteñen por motivos especulativos. Este fenómeno, coñecido como “retención especulativa”, reduce a oferta de vivendas no mercado e contribúe á subida de prezos, agravando aínda máis a crise de vivenda.
A insuficiencia das políticas públicas de vivenda.
Diante deste panorama, resulta evidente que as políticas públicas de vivenda en Vigo e Galicia foron insuficientes para abordar a crise. A pesar das promesas e os anuncios de plans de vivenda por parte do alcalde Abel Caballero e do presidente da Xunta Alfonso Rueda, a realidade é que as medidas adoptadas ata a data foron tímidas e, en moitos casos, chegaron tarde.
Un dos principais problemas é a falta de vivenda pública. En Vigo, o parque de vivenda pública é claramente insuficiente para atender a demanda dos sectores máis vulnerables da poboación. Segundo datos do propio Concello, apenas o 2% das vivendas na cidade están destinadas ao alugueiro social, unha porcentaxe moi baixa en comparación con outras cidades de similar tamaño. En Barcelona, por exemplo, o 10% das vivendas están destinadas ao alugueiro social, o que pon en evidencia a falta de compromiso das autoridades viguesas con este tipo de políticas.
Abel Caballero, que leva máis de 16 anos á fronte do Concello de Vigo, anunciou en varias ocasións plans para a construción de vivenda pública, pero os resultados foron mínimos. En 2021, o alcalde anunciou un proxecto para construír 400 vivendas de protección oficial, pero ata a data, as obras non comezaron. A burocracia, a falta de coordinación entre administracións e a falta de vontade política foron os principais obstáculos para a execución deste proxecto, que segue sendo unha promesa incumprida.
Pola súa banda, Alfonso Rueda continuou coa mesma liña de inacción que o seu predecesor na Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijoo. Malia que Rueda anunciou plans de vivenda, como a construción de 500 vivendas públicas en toda Galicia, estes esforzos son claramente insuficientes para facer fronte á demanda existente en Vigo. Ademais, a distribución destas vivendas non favoreceu a Vigo, que recibiu unha proporción moi pequena das novas construcións, o que agravou a crise na cidade.
O auxe do alugueiro vacacional e o seu impacto na vivenda.
O alugueiro vacacional é outro dos factores que contribuíu á crise de vivenda en Vigo. Coa chegada de plataformas como Airbnb, cada vez máis propietarios optaron por destinar as súas vivendas ao alugueiro turístico en lugar de ofrecelas para alugueiro a longo prazo. Esta tendencia reduciu significativamente a oferta de vivendas dispoñibles para os residentes, o que xerou un incremento nos prezos do alugueiro.
Segundo un estudo realizado pola Universidade de Vigo, o número de vivendas destinadas ao alugueiro vacacional na cidade creceu un 25% no últimos cinco anos, cun impacto significativo nos barrios máis turísticos. Zonas como o Casco Vello, Bouzas e A Laxe viron como a oferta de alugueiro residencial se reduciu drasticamente, mentres que os prezos aumentaron, expulsando aos residentes tradicionais destes barrios.
O auxe do alugueiro vacacional xerou un conflito entre o turismo e os residentes, que ven como os seus barrios se transforman en zonas dedicadas ao lecer e ao turismo, mentres que o acceso a unha vivenda digna se converte nun reto cada vez maior. Aínda con toda esta problemática, nin o Concello de Vigo nin a Xunta de Galicia implementaron regulacións estritas para controlar o impacto do alugueiro vacacional no mercado da vivenda. Mentres que cidades como Barcelona ou Lisboa introduciron normativas que limitan o número de licenzas de alugueiro turístico e establecen zonas de especial protección para os residentes, en Vigo, a falta de regulación permitiu que este fenómeno se espalle sen control, exacerbando a crise de vivenda.
As promesas incumpridas e a falta de acción.
Ao longo dos últimos anos, tanto Abel Caballero como Alfonso Rueda realizaron múltiples promesas para mellorar o acceso á vivenda en Vigo, pero a realidade é que estas promesas quedaron en palabras baleiras. O alcalde de Vigo centrou gran parte dos seus esforzos en proxectos de infraestrutura e en mellorar a imaxe da cidade, como a ampliación do porto ou a modernización das conexións ferroviarias, mentres que as necesidades básicas dos seus cidadáns, como o acceso a unha vivenda digna, foron relegadas a un segundo plano.
Pola súa banda, Alfonso Rueda seguiu a tendencia da Xunta de Galicia de ignorar en gran medida as necesidades de vivenda nas grandes cidades galegas, incluídas Vigo e A Coruña. A pesar dos anuncios de plans autonómicos de vivenda, a realidade é que estes proxectos non tiveron un impacto significativo na mellora do acceso á vivenda en Vigo.
Un dos exemplos máis claros da falta de compromiso da Xunta coa vivenda en Vigo é a ausencia de proxectos de gran envergadura para a construción de vivendas de protección oficial. En lugar de adoptar medidas que aumenten de maneira substancial o parque de vivenda pública, a administración autonómica optou por pequenas iniciativas que non abordan a magnitude do problema. Este enfoque deixou a moitas familias nunha situación de vulnerabilidade e permitiu que a crise se perpetúe.
O papel do urbanismo e a planificación inadecuada.
Outro factor que contribuíu á crise de vivenda en Vigo é a falta dunha planificación urbana coherente e orientada a longo prazo. Durante as últimas décadas, Vigo experimentou un desenvolvemento urbano descontrolado, caracterizado pola expansión das zonas periféricas e a falta de rehabilitación dos barrios céntricos. Este modelo provocou a dispersión da poboación, o aumento dos custos de infraestrutura e un mercado inmobiliario pouco accesible.
O urbanismo en Vigo foi en gran medida reactivo, con pouca visión estratéxica. A proliferación de urbanizacións e o aumento da construción de vivendas unifamiliares na periferia crearon unha cidade fragmentada, onde o acceso a servizos públicos e transporte é desigual. Ademais, esta expansión elevou o prezo do chan, encarecendo aínda máis a construción de vivendas alcanzables.
Abel Caballero foi criticado por priorizar grandes proxectos de infraestrutura e melloras estéticas da cidade sobre as necesidades fundamentais dos seus habitantes. A construción do túnel de Porta do Sol e a remodelación da avenida García Barbón son exemplos de obras que, aínda que melloran a imaxe da cidade, non abordan os problemas de fondo, como o acceso a unha vivenda digna. Estas decisións desviaron recursos e atención da creación de solucións habitacionais sostibles.
A falta de diálogo e participación cidadá.
Un aspecto que exacerbou a crise de vivenda en Vigo é a falta de diálogo entre as autoridades e a cidadanía. Tanto o Concello como a Xunta foron criticados por tomar decisións de maneira unilateral, sen consultar nin involucrar aos cidadáns na planificación e execución de políticas de vivenda. Esta desconexión levou á implementación de medidas que non reflicten as verdadeiras necesidades da poboación e que, en moitos casos, foron ineficaces.
A ausencia de mecanismos de participación cidadá creou unha contorna no que as políticas de vivenda se deseñan desde unha perspectiva tecnocrática, sen considerar o impacto social e humano destas decisións. A falta de transparencia na xestión de proxectos de vivenda pública e a opacidade na concesión de axudas ao alugueiro son exemplos de como as decisións se toman sen un proceso participativo real.
O resultado é un descontento crecente entre os vigueses, que senten ignorados polos seus representantes. As asociacións veciñais e plataformas cidadás levantaron a voz en numerosas ocasións, reclamando políticas de vivenda máis xustas e accesibles, pero as súas demandas foron, na súa maioría, desatendidas.
A urxencia dun cambio de rumbo.
Diante deste contexto, resulta imprescindible un cambio radical nas políticas de vivenda en Vigo e Galicia. A construción de novas vivendas de protección oficial debe ser unha prioridade tanto para o Concello como para a Xunta, e debe ir acompañada dunha reforma integral do mercado inmobiliario para frear a especulación e regular o alugueiro vacacional.
Ademais, é necesario un enfoque máis inclusivo na planificación urbana, que priorice a rehabilitación dos barrios céntricos e a creación de espazos públicos accesibles para todos. A participación cidadá debe ser un piar fundamental neste proceso, asegurando que as decisións se tomen coa participación activa dos vigueses e que respondan as súas necesidades reais.
Abel Caballero e Alfonso Rueda teñen nas súas mans a posibilidade de reverter esta crise, pero para iso é necesario un compromiso real e efectivo co acceso á vivenda. Os cidadáns de Vigo non poden seguir esperando promesas baleiras; é hora de que as autoridades actúen con responsabilidade e visión de futuro.
A crise de vivenda en Vigo é un reflexo da inacción política e a falta de planificación que caracterizaron a xestión tanto do Concello como da Xunta de Galicia nos últimos anos. A pesar das promesas e os anuncios, a realidade é que miles de vigueses seguen enfrontando enormes dificultades para acceder a unha vivenda digna.
O aumento descontrolado dos prezos, a especulación inmobiliaria, a insuficiencia de políticas públicas de vivenda e a falta de planificación urbana crearon unha situación insostible que require unha resposta urxente e decidida. Abel Caballero e Alfonso Rueda tiveron múltiples oportunidades para abordar este problema, pero ata o de agora fracasaron en ofrecer solucións efectivas.
É fundamental que se adopten medidas contundentes para frear a escalada de prezos, aumentar o parque de vivenda pública e regular o mercado de alugueiro vacacional. Só cun cambio de rumbo decidido e un compromiso real co benestar dos cidadáns será posible garantir que Vigo siga sendo unha cidade accesible para todos.
O futuro de Vigo depende das decisións que se tomen hoxe. É hora de que as autoridades actúen con responsabilidade e valentía, poñendo no centro das súas políticas o dereito de todos os vigueses a unha vivenda digna. O tempo das promesas baleiras pasou; agora é o momento dos feitos.
