En xaneiro de 2021 Tunisia conmemorou o décimo aniversario da fuxida de Ben Ali, presidente durante 23 anos, nun ambiente de enfado, frustración e decepción xeralizada. A Revolución dos Xasmíns, que desencadeou a Primavera Árabe, abriu un período de esperanza, mais a inestabilidade política e social e a grave crise económica deixaban poucos motivos para celebracións.
Desde 2011 Tunisia tivo 10 gobernos, mais a crise política acentuouse desde 2019, debido ás diferenzas entre o Presidente Kais Saied, o presidente dun Parlamento fragmentado e sen maioría clara, Rached Ghannouchi, líder do partido islamista Ennahda, e o primeiro ministro Hichem Mechichi. A parálise política era evidente.
A situación económica foi deteriorándose e a corrupción contamina todas as instancias do poder. Os atentados terroristas e a COVID danaron o sector turístico, a débeda pública xa supera o 100% do PIB (45% en 2010), as negociacións co FMI para o cuarto rescate financeiro desde 2011 están estancadas, e a crecente inflación e o alto desemprego fan que a principal preocupación dos tunesinos non é sexa democracia, senón subsistir.
A gota que encheu o vaso foi a nefasta xestión da pandemia. A Covid agravou a situación económica e golpeou con dureza, convertindo a Tunisia, onde só o 8% da poboación estaba vacinada, no segundo país do mundo con máis incidencia e cunha das peores taxas de mortalidade.
A finais de xullo os tunesinos enchen as rúas das principais cidades de Tunisia para esixir a saída do goberno e a disolución do Parlamento. Responsabilizan en gran medida a Ennahda, actor clave da política tunesina desde 2011, da difícil situación do país, e as súas sedes sofren ataques en varias cidades.
O 25 de xullo, o Presidente Kais Saied, experto en dereito constitucional, amparándose no descontento da poboación, destitúe o primeiro ministro Mechichi, suspende o Parlamento, e retira a inmunidade parlamentaria dos deputados, asumindo a práctica totalidade da autoridade executiva. Saied afirma que é o único camiño para rematar coa parálise gubernamental tras anos de disputas políticas e estancamento económico.
Mentres a maioría de partidos, temendo a volta dunha autocracia, califican esta iniciativa de “golpe de Estado”, outras formacións consideran que se trata dunha “rectificación” da revolución de 2011. A decisión de Saied recibe o apoio de boa parte da poboación, que non oculta o seu disgusto cos políticos e os partidos políticos, así como co deficiente funcionamento das institucións. Moitos tunesinos ven que o sistema político xurdido da constitución de 2014, un compromiso histórico entre Ennahda e as forzas seculares, fallou, sendo incapaz de poñer fin á corrupción e de resolver os profundos problemas económicos e sociais do país.
Mais todo parece indicar que Saied, quen obtivo nas eleccións de 2019 o 73% dos votos, nun proceso electoral onde se presentaba como un candidato sen partido, conseguindo atraer cun discurso populista tanto a laicos como a islamistas, valeuse do enorme malestar social para dar satisfacción ás súas ambicións persoais. Saied era moi crítico cunha constitución que lle impoñía moitos límites, e o seu desexo por pasar a un sistema presidencialista era manifesto.
A finais de setembro, tras dous meses de incertidume, Saied designa como primeira ministra a Najla Bouden, unha alta funcionaria practicamente descoñecida, que se converteu na primeira xefa de goberno no mundo árabe. E en decembro anuncia que en xullo deste ano terá lugar un referendum para unha nova constitución e en decembro unhas eleccións parlamentarias. Isto provoca a ira de varios partidos que se manifestan contra a conxelación do parlamento durante un ano máis.
O poderoso sindicato UGTT, con máis dun millón de membros, que inicialmente apoiou as medidas de Saied, mais xa amosara o seu temor polos logros democráticos acadados debido á súa excesiva reticencia en anunciar unha folla de ruta, considera que esta non garante a volta á democracia.
2021 engadiu incertidume a un proceso que presentaba moitas incógnitas e dúbidas. 2022 irá clarificando cara onde se dirixe Tunisia.