Sentenza da Audiencia Provincial
Antón “Xaque”, veciño da Vila
A actualidade imponse, e non vou falar de política extricto sensu, que para iso xa hai de sobra quen o faga. Hoxe vou falar sobre unha sentenza moi importante que afecta o monte comunal VECIÑAL Chan da Ponte de Salvaterra, ó tempo que, sendo eu o presidente da Comunidade de montes veciñais desta parroquia, diso sei bastante.
A sentenza é de finais de abril, pero non saiu a luz até días antes das eleccións e, días despois, foi publicada a noticia no Faro de Vigo o 31 de maio. Ven a decir que a Xustiza declara comunal VECIÑAL unha parcela, en mans do Concello, que pertence a un todo chamado Chan da Ponte, dunhas 38 hectáreas, é decir, 380.000 m2
En consecuencia, a Audiencia Provincial declara propiedade da Comunidade de Montes de Salvaterra, unha parcela de preto dunha hectárea ubicada na parte sudeste de Chan da Ponte, monte onde tamén se ubica o polígono industrial dese nome. A mesma condea o Concello de Salvaterra a absterse de facer calqueira acto posesorio ou de disposición sobre dito terreo e ordea a cancelación da inscripción desa parcela no Rexistro da Propiedade a nome do Concello.
De momento a sentenza está recurrida en casación polo Concello, mentras na Comunidade solicitamos a execución da mesma para asegurar o seu mandato en tódolos termos.
Hai que lembrar que nunha primeira instancia, en Ponteareas, fallaron contra a Comunidade, algo a priori impensable a xulgar pola morea de documentación que avala a nosa tesis, isto é, un informe histórico da zona levado a cabo polo competente documentalista Don Gregorio Casado, infelizmente falecido, e un informe técnico impecable confecionado pola enxeñeira técnica Dona Rita Pérez, levou o peso da demanda, admirablemente, o avogado Roberto Mera Covas.
Triste e pobre pareceume o informe histórico, confecionado para o Concello, por un historiador experto en… arqueoloxía e o informe técnico dun perito, tamén para o Concello, aparente descoñecedor do perímetro de Chan da Ponte. Lograron o seu obxectivo, crearon a cerimonia da confusión e a Sra. Xuiza sacou unha sentenza moi traballada de casi cuarenta páxinas, cheas de palla, demostrando que ou ben non sabía ou non quixo saber de montes comunales VECIÑAIS. Recurrida esta sentenza á Audiencia provincial, en segunda instancia o fallo foi favorable, endereitando a desfeita da primeira.
Facendo un pouco de memoria, hai que decir que os Comuneiros xa fai ben anos que vimos reclamando a propiedade dese e doutros montes. No caso que nos ocupa fora un empresario da vila chamado Amadeo Lemos, quen xa nos anos noventa intentara sen éxito protexer Chan da Ponte das gadoupas especuladoras, a mentira e o engano impuxéronse. Pasados algúns anos, un grupo de xente xoven intentou o mesmo, movilizaron a un notario e contaron con un importante bufete de avogados especializados. Mandáronlle sendos burofaxes de advertencia ó Concello e ós empresarios, deixando clara a condición de VECIÑAL do monte, pero curiosamente, de xeito un tanto oscuro, ese movimento foi, digamos, neutralizado. Os que levamos a cousa actualmente, con lentitude pero dando pasos certos, seguros e firmes, estamos avalados por multitude de documentos que abrumadoramente nos dan a razón.
Temos documentados os montes no famoso Catastro del Marqués de la Ensenada de 1752, temos o chamado documento de Excepción de Vendas de 1861. Neste caso, igual que no anterior, fálanos dos extremeiros, dos ventos, da cabida e de quen son propietarios os montes, “LOS VECINOS DE LA PARROQUIA”, e dende cando, “POSESIÓN INMEMORIAL”. Este documento consta dunhas 630 páxinas, coas descripcións dos montes e as declaracións dos alcaldes pedáneos das distintas parroquias, formalizado ante o Notario José Ramón Bugallal en Ponteareas e sinado polo Alcalde, Antonio González Sarmiento e os pedáneos.
Por certo que leva incluidas parroquias que na actualidade non pertenecen o concello de Salvaterra de Miño, nese documento están rexistrados montes de parroquias que hoxe pertencen ós concellos das Neves e de Ponteareas.
Nos anos cinconta, atopámonos con un señor moi antipático que mandou no estado español durante cuarenta anos, e os seus amigos aproveitaron para inscribir os montes dos VECIÑOS a nome dos Concellos nos Rexistros da Propiedade. E esa é a disculpa para que, anos máis tarde, os vendan por parcelas, enganen os empresarios, e non pase nada.
Pero eu pregúntome, qué foi o que inscribiron no Rexistro?, montes comunales?, repóndome, sí comunales, volto a preguntarme, pero que tipo de montes comunales, VECIÑALES?, e respóndome, sí comunales VECIÑALES. Entón voto man da lexislación e esta dí que tanto a Lei de Bases de Rexime Local, artigo 80, coma a Lei de Montes, artigo 14, dispoñen de xeito taxante e contundente que: “Os montes do dominio público forestal xon inalienables (non se poden vender), son imprescriptibles (nunca prescriben inda que lles construas enriba un hospital, caso de Montecelo), son inembargables e asemade non están suxeitos a tributo algún que grave a titularidade. Todo o antedito ven a dar no mandado do artigo 132 da Constitución do estado español, en canto dispón que “a Lei regulará o réxime xurídico dos bens de dominio público e dos comunais, inspirándose nos principios de inalienabilidade, inprescriptibilidade e inembargabilidade…”
Si se venden en contra da Lei, querse decir que o que vende, presuntamente, está cometendo un delito. Si é a Administración Local quen vende, asemade, estase cometendo, presuntamente, outro delito.
Voltando a sentenza, na Xunta Reitora sempre tivemos vontade de chegar a acordos. O Concello no 2021 pediunos que paralizármos a demanda, así o fixemos, pasamos moitas horas para redixir un documento que sin dúbida abondaba para resolver as distintas casuísticas que se presentan nese espazo Chan da Ponte, e despois de meses de traballar niso, negáronse a negociar, iso sí, aproveitaron o tempo para allear duas parcelas, é decir, mentiron para gañar tempo e vender máis.
A resolución da Audiencia provincial deixa aberta máis doadamente a posibilidade de que a Comunidade de Montes poidamos reclamar a totalidade do monte Chan da Ponte. Si como xa se viu, somos capaces de demostrar o carácter de VECIÑAL dos terreos, estes pasarían a ser da nosa propiedade, incluso aqueles que foron vendidos polo Concello sin ser da súa propiedade.
Quede clara a nosa intención de seguir a folla de ruta até lograr a recuperación do monte. Non excluimos a posibilidade de negociar e chegar a acordos que sexan satisfactorios ás partes implicadas, especialmente no que atinxe ós empresarios e ós traballadores. A Comunidade está aberta a dar seguridade xurídica a aqueles que compraron terreos e que queiran facer inversións neles, sempre respeitando a propiedade veciñal.
