Manuel Ruiz Robles
Golpe militar, guerra e ditadura
O errado golpe militar fascista do 18 de xullo de 1936, contra o goberno constitucional da II República española, derivou nunha guerra de exterminio. Os seus horrores quedaron reflectidos nun dos maiores crimes cometidos durante a contenda contra poboación civil. O bombardeo de miles de familias, con nenos e anciáns, que fuxían da barbarie franquista pola estrada costeira Málaga-Almería, matou a preto de cinco mil persoas.
A criminal “fazaña” foi perpetrada por buques da mariña de Franco, sendo Juan Cervera e Valderrama e os irmáns Salvador e Francisco Moreno Fernández, responsables do masacre (“fuxían como ratas”). Crime de magnitude equivalente ao bombardeo de Guernika por parte da aviación alemá de Adolf Hitler, xenialmente denunciado polo pintor malagueño Pablo Ruiz Picasso, con motivo da Exposición Internacional de París de 1937.
Os mariños franquistas, directamente responsables de tales crimes de lesa humanidade, seguen sendo exaltados no Panteón de Mariños Ilustres de San Fernando; é dicir, nun recinto militar baixo a autoridade da actual ministra de defensa Margarita Robles, incumprindo a Lei de Memoria Democrática. Por iso, a Asociación de Memoria Militar Democrática recolleu recentemente máis de mil sinaturas, pedindo ao Goberno a súa exhumación.
A finais de marzo de 1939 a contenda chegaba ao seu final co último parte de guerra asinado por Franco: “No día de hoxe, cautivo e desarmado o Exército Rojo, alcanzaron as tropas nacionais os seus últimos obxectivos militares.”
Uns meses despois desencadeábase a segunda Guerra Mundial. O exército nazi-alemán, que apoiara militarmente a Franco na Guerra de España, iniciaba a invasión de Polonia o 1 de setembro de 1939, provocando o estalido da xigantesca conflagración.
Terminada a Guerra Civil, mentres o exército alemán arrasaba os campos e cidades de Europa, o franquismo continuou a súa persecución sistemática contra a poboación non adicta á ditadura, enchendo de cadáveres as cunetas e fosas comúns. A onda de terror fascista deixou en España un saldo de máis de cento trinta mil desaparecidos forzosos, crimes de lesa humanidade que non prescriben.
Iníciase a protesta
A campiña volveu florecer nos anos 60 do século pasado, tapizándose de vermellas papoulas. Despois, xa na primavera do 74, foi a Revolución portuguesa e os seus famosos caraveis. Acto seguido, un grupo de mozos oficiais do Exército de Terra, reunidos en Barcelona a finais de agosto, fundaba a Unión Militar Democrática (UMD).
Tres meses despois, o almirante Carrero Blanco, presidente do goberno da ditadura, morría en atentado. Os autores materiais, un comando de ETA . Os autores intelectuais, e facilitadores do atentado, presuntamente o Goberno de EEUU; é dicir, os mesmos que sustentaran ao réxime de Franco desde a outra beira do Atlántico. A súa negativa á integración de España na OTAN supostamente custoulle a vida, do mesmo xeito que anos despois custoulle o cargo a Adolfo Suárez o 23-F do 81, presidente do Goberno dunha democracia amañada.
O loitador antifascista Salvador Puig , anarquista do MIL (Movemento Ibérico de Liberación), era xulgado en consello de guerra e condenado á morte, sendo asasinado mediante garrote vil na madrugada do 2 de marzo de 1974.
Estando Franco seriamente enfermo, foron xulgados en consello de guerra e fusilados na madrugada do 27 de setembro de 1975 os militantes da FRAP(Fronte Revolucionaria Antifascista e Patriota), Xosé Humberto Baena, José Luis Sánchez-Bravo e Ramón García, e os militantes de ETA Jon Paredes , e Ángel Otaegui.
As penas de morte foron asinadas por Franco, escasos meses antes da súa longa agonía. Xigantescas ondas de protestas nacionais e internacionais, incluída a intercesión do Papa, non conseguiron parar a man asasina do ditador.
O “ xeneralísimo” Franco –“Caudillo de España pola Grazas de Dios”, segundo consta nas moedas da época- morreu con 82 anos o 20 de decembro de 1975, deixando todo “atado e ben atado” mediante a súa reinstauración monárquica na persoa de Juan Carlos Borbón e Borbón, perpetuando a vella alianza entre o trono e o altar.
A loita continúa
Hai uns días, o pasado mércores, Luis S. Fernández, presidente da Asociación “Mesa de Memoria Histórica do distrito de Latina” en Madrid, entrevistaba nas emisora Aguias Radio -en recordo da disolta Unión Militar Democrática – ao tenente coronel José Ignacio Domínguez, antigo portavoz no exilio da , ao tenente Luis Gonzalo Segura, ao cabo Marco Antonio Santos e a min mesmo.
Luis e Marco son dous dos nosos novos compañeiros, dignos continuadores da loita ideolóxica anti franquista que a UMD levou a cabo, antes da súa forzada disolución. Seguen actuando con valentía fronte a unha abafadora maioría de militares de extrema dereita, columna vertebral do exército herdeiro do 18 de xullo. Transcribo brevemente a parte correspondente á miña intervención, coas miñas respostas (R) ás preguntas (P) do entrevistador:
P. Que tivo que pasar para que fundásedes a UMD?
R.A loita do movemento obreiro e universitario espertou a conciencia política de moitos de nós. En 1962, sendo eu alumno de segundo curso na Escola Naval de Marín (Pontevedra), a policía franquista detivo e torturou ao dirixente do PCE Julián Grimau. En 1963 foi xulgado nun consello de guerra, sen ningunhas garantías, condenado á morte e asasinado a continuación por un pelotón militar
O crime deu lugar a numerosas protestas nacionais e internacionais. Tivo unha gran repercusión. Era ministro do goberno da ditadura o Sr. Fraga Iribarne.
O 25 de abril de 1974 os capitáns progresistas do MFA liquidaron a ditadura en Portugal. Foi unha aldrabada na conciencia dunha minoría de militares españois que tiñamos unha ideoloxía democrática e republicana.
En setembro de 1974 fundouse clandestinamente a Unión Militar Democrática . Os dous principais ideólogos foron os comandantes de enxeñeiros Julio Busquets e Luis Otero. O meu responsable directo na organización foi o comandante xurídico da Armada Carlos Sanjuan. Despois trabei amizade con Luis Otero, Julio Busquets, Miguel Bouza e outros compañeiros da UMD.
Eramos conscientes de que nos podían asasinar, tampouco ignorabamos que a organización estaría infiltrada polos servizos secretos da ditadura. A maioría tiñamos un alto grao de conciencia política; tamén a grave responsabilidade de ter unha familia con fillos de pouca idade.
En xullo de 1975 producíronse as primeiras caídas en Pontevedra e Madrid: o capitán Xosé Fortes, pai do xornalista Xavier Fortes e da escritora Susana Fortes, en Pontevedra; o comandante Luis Otero, o capitán Fernando Reinlein e algúns compañeiros máis, en Madrid.
Foron detidos, procesados en consello de guerra, condenados a longos anos de prisión e expulsados.
Ao capitán José Ignacio Domínguez, piloto de reactores, non puideron detelo por acharse no estranxeiro, polo que pasou a actuar como portavoz da UMD no exilio, desde París. Ao seu regreso foi xulgado en consello de guerra en decembro de 1977, condenado e expulsado, a pesar de existir un Congreso dos Deputados formalmente democrático.
P. Como vos sentistes neses momentos, ignorados, traizoados, heroes…?-
R-Traizoados. O 9 de abril de 1977 o Partido Comunista (PCE), principal partido na clandestinidade, foi legalizado. O 15 de xuño dese mesmo ano celebráronse as primeiras eleccións xerais, en relativa liberdade.
Foi un período histórico nada idílico e moi convulso, con numerosos asasinatos por motivos políticos. A lei de Amnistía de 1977, tras as eleccións xerais, excluíu aos compañeiros da UMD condenados.
Escribín un artigo nun diario da época, de gran difusión (Diario16), criticando a Lei de Amnistía. Fun inmediatamente arrestado e sometido a un interrogatorio infame nun Xulgado Militar do Cuartel Xeral da Armada. Estampouse unha nota desfavorable na miña Folla de Feitos. Iso lastrou a miña carreira profesional. Ningún membro da UMD chegou ao emprego de xeneral ou almirante.
Como di o noso compañeiro José Ignacio Domínguez, estabamos na mesma trincheira que a oposición á ditadura e, sorprendentemente, constatamos que se pasaron ao inimigo.
–P. Seguen vivas ideas reaccionarias no Exército?
R- Si, obviamente. A quen lle interese esta cuestión, suxírolle que lea a obra “O Exército de VOX”, escrita polo noso novo compañeiro o tenente Segura, expulsado do Exército pola actual ministra de Defensa, como consecuencia de denunciar con valentía a corrupción existente no Exército. Do mesmo xeito que o noso novo compañeiro o cabo Santos, expulsado pola ministra de Defensa Margarita Robles por opoñerse ao manifesto franquista contra a exhumación do ditador xenocida Francisco Franco.
P. Como se solucionaría esta situación?
R. Dubido que esta situación teña solución no marco do réxime do 78. É un réxime fundado polo último xefe da ditadura, é dicir un rei Borbón imposto por Franco, cuxo fillo Felipe VI segue sendo Xefe do Estado e Mando Supremo das Forzas Armadas, tamén inviolable constitucionalmente aínda que delinca; faga o que faga. Por exemplo, podería saír á rúa cunha arma, disparar indiscriminadamente contra a multitude e non podería ser detido, nin encarcerado, nin investigado, nin procesado, nin condenado.
Ademais, aínda por riba, o Artigo 2 da Lei 39 / 2007, recalca: 1. O Rey ten o emprego militar de capitán xeral do Exército de Terra, da Armada e do Exército do Aire, máximo rango militar que lle corresponde en exclusiva como mando supremo das Forzas Armadas.
É isto unha democracia modélica? Eu creo que non.
P. Por que os partidos, en democracia, non interviñeron de maneira contundente para frear aos nostálxicos do franquismo?
R. Porque os partidos que tiveron responsabilidade de Goberno están “atados e ben atados” polos pactos da Transición.
P- Que consecuencias ten para o Exército a significación destes ex militares franquistas?
A consecuencia evidente é que moita xente identifícaos coa totalidade do Exercito, o cal non é totalmente certo.
P-. Debería Felipe VI intervir dalgún modo nisto?
R- Se Felipe VI fose un demócrata, debería abdicar deixando paso a un proceso constituínte en liberdade. Un proceso constituínte desenvolto no marco da Unión Europea, da que formamos parte, dando vía libre a unha República Federal que fixese os cambios ineludibles
Son necesarias unhas Forzas Armadas máis democráticas, integradas nunha Unión Europea máis libre, solidaria e soberana, non dominada pola OTAN, cunha estrutura de defensa unificada ao servizo dos intereses dos seus pobos.
P. Que paralelismos ve entre a situación política actual e a do período 1977-1981?
R-A historia é un proceso dialéctico, nunca se repite, aínda que ás veces poidan atoparse similitudes. A situación actual, nun contexto internacional de ascenso das extremas dereitas, máis ben podería parecerse aos anos vinte / trinta do século pasado.
Con todo, como dixen, a historia é un proceso dialéctico, que flúe impulsado polas contradicións concretas dese momento histórico. Nada será igual. Tamén teremos que estar moi alerta.
Manuel Ruiz Robles é capitán de navío (r), antigo membro da disolta UMD, cofundador do colectivo “Anemoi”.
