A realidade das crianzas e mocidade trans en Galicia, durante moito tempo, estivo agochada e invisibilizada, nunha sociedade que non sempre foi capaz de comprender e aceptar a diversidade de xénero. Neste contexto de silencio e descoñecemento, xurdiu en xullo de 2015 unha organización que, dende entón, ten traballado incansablemente para cambiar esta realidade e defender os dereitos fundamentais dun colectivo especialmente vulnerable: as persoas trans máis novas. Falamos de ARELAS, a Asociación de Familias de Menores e Mocidade Trans de Galicia, unha entidade que, dende a súa creación, foi quen de poñer sobre a mesa a necesidade urxente de visibilizar, apoiar e protexer ás crianzas e mocidade trans, así como ás súas familias.
O nacemento de ARELAS non foi un feito casual, senón o resultado dun proceso de reflexión e loita por parte de varias familias galegas que, ao ver as dificultades e incomprensión que os seus fillos e fillas trans enfrontaban na sociedade, decidiron unirse para crear unha rede de apoio e acompañamento. Estas familias, conscientes da importancia de que os seus fillos e fillas poidan vivir en plenitude e sen medos, puxeron en marcha unha iniciativa que pronto se convertería nunha referencia esencial na defensa dos dereitos das persoas trans en Galicia.
O traballo de ARELAS non se limita só ao apoio emocional e informativo ás familias, aínda que este é, sen dúbida, un dos seus piares fundamentais. A asociación tamén desempeña un papel crucial na promoción de cambios sociais e legais que garantan a plena igualdade de dereitos para as persoas trans. Neste sentido, ARELAS vén desenvolvendo diversas actividades que abranguen dende campañas de sensibilización, charlas e formación en centros educativos e profesionais da saúde, até a colaboración directa coas institucións públicas para impulsar normativas que protexan os dereitos das persoas trans.
Un dos aspectos máis destacados do traballo de ARELAS é o seu enfoque integral. A asociación non só se centra nas necesidades dos menores trans, senón que tamén procura ofrecer un apoio completo ás súas familias, entendendo que a realidade dunha persoa trans non pode ser illada do seu entorno familiar. ARELAS acompaña ás familias nun proceso que, en moitos casos, pode ser complexo e emocionalmente desafiante, ofrecendo espazos para compartir de experiencias e a aprendizaxe mutua. Este apoio resulta esencial para que as familias poidan entender e apoiar aos seus fillos e fillas dun xeito pleno, creando un entorno de amor e respecto onde a mocidade trans poida medrar e desenvolverse libremente.
A nivel social, ARELAS foi quen de abrir moitas portas que, ata hai pouco, parecían pechadas para sempre. Grazas ao seu traballo, moitos centros educativos en Galicia comezaron a implementar protocolos de actuación específicos para garantir que os menores trans sexan respectados e tratados conforme á súa identidade de xénero. Ademais, a asociación tamén ten impulsado a formación de profesionais da saúde, co obxectivo de que estes poidan ofrecer unha atención sanitaria máis inclusiva e respectuosa. Estes avances, aínda que significativos, son só o comezo dun camiño longo e complexo, que ARELAS continúa a percorrer con determinación e esperanza.
O impacto de ARELAS, porén, non se limita ao ámbito local. A asociación forma parte dunha rede máis ampla de organizacións que traballan a nivel estatal e incluso internacional para a defensa dos dereitos das persoas trans. A través destas colaboracións, ARELAS consegue non só amplificar a súa voz, senón tamén aprender de outras experiencias e traer a Galicia boas prácticas que poidan mellorar a situación das persoas trans no noso país.
Nesta entrevista, teremos a oportunidade de coñecer de primeira man a visión e o traballo de ARELAS. Conversaremos sobre os retos que a asociación ten que enfrontar no día a día, os logros acadados ata o de agora, e os proxectos futuros que están en marcha. Tamén reflexionaremos sobre o papel fundamental que xogaron as familias na creación e desenvolvemento da asociación, así como sobre a importancia de seguir loitando por unha sociedade máis xusta e igualitaria para todos e todas, independentemente da súa identidade de xénero.
Este encontro pretende, ademais de dar a coñecer a realidade das crianzas e mocidade trans en Galicia, ofrecer un recoñecemento ao labor incansable de ARELAS e de todas as persoas que, dun xeito ou outro, contribúen a que o futuro sexa un lugar máis vivible e feliz para xs nosxs fillexs. A través da palabra poderemos achegarnos a unha realidade que, a pesar dos avances, segue a precisar do compromiso e apoio de toda a sociedade galega para acadar a plena igualdade de dereitos e oportunidades para todas as persoas.
XOSÉ MANUEL COSTA ABAL.
Tesoureiro de Arelas.
“O noso obxectivo, como o de calquera familia, é que os nosos fillos e fillas sexan felices”
Que circunstancias levaron á creación de ARELAS en 2015 e cales foron os primeiros pasos que deron as familias fundadoras?
Dar apoio e formación á mocidade nos centros escolares e aos propios menores que non sempre son apoiados polas familias.
En que medida cres que ARELAS logrou dar visibilidade á realidade das crianzas e mocidade trans en Galicia?
Arelas sempre está presente,mesmo no orgullo de Madrid e colabora con todas as asociacións de Galicia.
Cal foi a reacción inicial dá sociedade galega e dás institucións diante da creación de ARELAS?
Foi boa. Case todos os grupos políticos colaboran. En todo o proceso da lei trans incluso chamaron á asociación para saber cal era a nosa opinión. Hoxe en día hai grupos políticos que asisten ás nosas asembleas.
Que cambios notables observaches na actitude da sociedade cara as persoas trans desde a fundación de ARELAS?
Cando se fai unha formación nun colexio notamos que a asociación é un trampolín para que a xente coñeza a realidade trans. O profesorado agradece moito as formacións. Eu non coñecía a realidade ata que tiven un fillo trans e Arelas foi de gran axuda. A Asociación explica os protocolos e os pasos a seguir.
A Asociación axuda a que non haxa discriminación?
Si, e cada vez hai menos. Quizais poida haber aínda algún problema con algúns pais que non entenden ter un fillo trans.
Poderías describir ou tipo de apoio que ARELAS ofrece ás familias e menores que contactan coa asociación?
O apoio é múltiple desde psicólogos, ata a tramitación dos papeis, orientación médica…
Cales son os principais retos aos que se enfrontan os menores trans no sistema educativo galego e como traballa ARELAS para abordar estes desafíos?
O principal reto é o momento no que se produce o tránsito nun neno ou unha nena trans porque aí é onde pode haber casos de rexeitamento. No caso do noso fillo, foi tan pronto o cambio que non houbo problema,
pero ten habido algún caso no que mesmo houbo que cambiar de colexio. Con todo son máis os casos da xente que entende e acepta ese proceso que os que non o fan.
Cal é a importancia dá formación e sensibilización en ámbitos como a educación e a sanidade para garantir un apoio adecuado ás persoas trans?
É o máis primordial. Facilítalle moito o camiño á mocidade trans o trámite realmente comeza na escola. Os pais que non queren ver que teñen un fillo trans en casa acababan vendo a realidade grazas ao colexio.
Poderías compartir algunha historia de éxito ou testemuño que reflicta ou impacto positivo que ARELAS tivo na vida dunha familia ou menor trans?
Pois posiblemente son esas charlas nas que se ten creado tal ambiente de comodidade que moitos nenos e nenas teñen saído do armario como gais, lesbianas ou transexuais por atoparse nun ambiente cómodo e de confianza.
Aínda existen moitos prexuízos e desinformación respecto ás persoas trans. Como afronta ARELAS estes retos e que estratexias utilizades para contrarrestalos?
Visibilizar fundamentalmente, en redes sociais, manifestacións, orgullos… Canta máis visibilización menos prexuízos e menos desinformación.
Que impacto ten a participación en redes e colaboracións con outras asociacións a nivel estatal ou internacional no traballo de ARELAS?
A nosa colaboración leva mesmo a puntos nos que colaboramos con Disney que nos dá un peluche recuberto coa bandeira LGBTI+ para cada neno ou nena que entra na asociación.
Como afecta a situación legal e social das persoas trans en Galicia á calidade de vida das crianzas e mocidade trans?
Alí como sempre se non hai ningún problema na contorna familiar non vai haber un problema derivado de aceptación e non vai pasar nada pero se non é así a cousa complícase.
Como ten apoiado a asociación a menores que foron rexeitados polos seus pais no proceso?
Témolos apoiado mesmo economicamente para operacións que teñen feito fóra de Galicia, buscando residencias temporais, ou casas dos propios asociados que se lle ofertaron a nenos aos que botaron fóra das súas casas.
Que proxectos ou iniciativas concretas ten ARELAS para ou futuro próximo que nos poidas adiantar?
Formacións, formacións, máis formacións, ir aos colexios, asistir a manifestacións, continuar axudando ás familias, continuar facendo encontros como o de verán en Panxón no que asistiron as familias e celebráronse talleres.
Que mensaxe lle darías ás familias que están a comezar a súa andaina non apoio aos seus fillos e fillas trans?
Que non se boten atrás por nada do mundo punto eu nunca lle poñía nota a felicidade, cando fun ao psicólogo co meu fillo, houbo un momento no que o meu fillo saíu da consulta e despois entramos nós. O psicólogo díxonos que lle preguntou por como puntuaría a súa felicidade de cero a dez e o neno díxolle 10. Ese é o obxectivo de calquera familia que inicia o camiño, que o seu fillo ou a súa filla trans teña unha felicidade 10.
Como pode a sociedade galega apoiar mellor ás persoas trans e ás súas familias para que alcancen a plena igualdade de dereitos?
A lei si recoñece os dereitos, agora o que queda é respectar ás persoas e aos dereitos pero sobre todo que non haxa casos de discriminación e de violencia como o dese rapaz que tiraron da muralla de Lugo.
Como combatemos as informacións falsas?
Con visibilidade e sobre todo e o máis importante, que para normalizar o que é normal sería ideal que todo o mundo coñecese unha persoa trans.
Que opinas da posición dalgúns grupos da oposición no Goberno do estado?
Que se poñan na pel dunha persoa trans para saber o difícil que o tes. Hai unha lei e se alguén comete fraude de lei para encubrir outras cousas, esa é outra cuestión. A lei trans está para beneficiar. E quen faga un mal uso da letra trans para encubrir cuestións como a violencia de xénero terá que ser castigado polo propio sistema xudicial.
Crees que se podería profundar máis na lei trans?
Si, poderíase aondar máis porque algunhas persoas quedaron excluídas polos rangos de idade e despois independentemente de que os teus pais che acepten ou non che acepten, ti es trans e esa é a realidade.
Cales son os teus desexos e obxectivos para ou futuro da comunidade trans en Galicia e para a continuidade do traballo de ARELAS?
O que desexo é que non existise. Se continuamos existindo dentro duns anos é que hai xente que continúa a necesitar de apoio.
Por último, hai algo que quixeses dicirlle aos lectores de A Nova Peneira?
Que respecten e axuden ás persoas trans que a verdade é que o teñen moi difícil.